روز خبرنگار پاسداشت صدای حقیقت در پیچ‌وخم دنیای اطلاعات
به گزارش باخبرباش علیرضا عبدلی/ ۱۷ مردادماه، روز خبرنگار، بهانه‌ای است برای درنگ و اندیشه درباره جایگاه خبرنگاران در جامعه، و بزرگداشت قلم‌هایی که گاه در سکوت و گاه در هیاهو، بی‌وقفه روایتگر حقیقت‌اند. این روز، نه‌تنها پاسداشت افرادی است که مسئولانه اخبار و اطلاعات را در اختیار مردم می‌گذارند، بلکه یادآور مسئولیت اجتماعی رسانه‌ها و نقشی است که آنان در شکل‌دهی افکار عمومی ایفا می‌کنند.
در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، روز ۱۷ مرداد به عنوان روز خبرنگار ثبت شده است. این نام‌گذاری در پی شهادت محمود صارمی، خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، در سال ۱۳۷۷ در مزار شریف افغانستان انجام شد. محمود صارمی در جریان مأموریت خبری خود در حادثه‌ای تلخ و تکان‌دهنده، به دست گروه طالبان به شهادت رسید. از آن پس، این روز به عنوان روز خبرنگار، نمادی از تعهد، شجاعت، و ایثار اهالی رسانه در مسیر اطلاع‌رسانی و روشنگری شناخته می‌شود.
خبرنگار صرفاً کسی نیست که خبر را منتقل می‌کند. او راوی حقیقت است؛ حقیقتی که گاه در لابه‌لای پنهان‌کاری‌ها، سانسورها، یا حتی اخبار کاذب گم می‌شود. وظیفه یک خبرنگار حرفه‌ای، کشف واقعیت، بررسی منابع، و ارائه اطلاعات دقیق، بی‌طرف و مسئولانه است. در دنیایی که «اطلاعات» به‌سرعت نور در حال انتقال است، اهمیت صحت و اعتبار خبر، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. خبرنگار، پلی است میان مردم و واقعیت‌های جامعه. صدایی است برای بی‌صداها، و نوری است در تاریکی‌های ابهام و ناگفته‌ها. چنین مسئولیتی، بی‌شک مستلزم صداقت، شهامت و دانشی گسترده است.
در بسیاری از کشورها، خبرنگاری حرفه‌ای پرچالش و گاه پرمخاطره است. خبرنگاران با مسائلی چون سانسور، فشارهای سیاسی، تهدیدهای امنیتی، محدودیت‌های اقتصادی و فقدان حمایت‌های قانونی مواجه‌اند. متأسفانه در مواردی، حتی جان خبرنگاران در معرض خطر قرار می‌گیرد. حمله به خبرنگاران، بازداشت‌های خودسرانه، یا اعمال فشار برای سکوت خبری، نمونه‌هایی از چالش‌هایی است که خبرنگاران در سطوح مختلف با آن مواجه‌اند. از سوی دیگر، فضای رسانه‌ای نوین، که با گسترش شبکه‌های اجتماعی همراه شده، با وجود فرصت‌های تازه‌ای که برای اطلاع‌رسانی ایجاد کرده، تهدیداتی نیز در پی داشته است. مرز میان خبرنگار حرفه‌ای و کاربر عادی، در بسیاری از موارد کمرنگ شده و همین امر، زمینه‌ساز انتشار اطلاعات نادرست یا فیک‌نیوزها شده است.
با ظهور فناوری‌های نوین ارتباطی، خبرنگاران دیگر تنها به رسانه‌های سنتی محدود نیستند. امروزه خبرنگاران دیجیتال، شهروندخبرنگاران و تحلیل‌گران رسانه‌ای، نقش فعالی در عرصه اطلاع‌رسانی دارند. با این حال، هنوز هم خبرنگار حرفه‌ای باید اصول اخلاقی رسانه، راستی‌آزمایی منابع و رعایت انصاف را سرلوحه کار خود قرار دهد. در دنیایی که هرکس با یک گوشی هوشمند می‌تواند تولیدکننده محتوا باشد، تمایز خبرنگار حرفه‌ای در دقت، تحلیل عمیق، و حفظ استانداردهای اخلاقی است. سرعت نباید فدای صحت شود. رقابت نباید اصالت را از میان ببرد.
روز خبرنگار، تنها یک مناسبت تقویمی نیست. فرصتی است برای قدردانی از تمام کسانی که با کمترین امکانات، اما با بیشترین تعهد، چراغ اطلاع‌رسانی را روشن نگه داشته‌اند. کسانی که در گرمای تابستان، سرمای زمستان، میان ازدحام بحران‌ها یا دل‌نگرانی‌های مردم، بی‌وقفه در پی تهیه و انتشار خبرند. بی‌انصافی است اگر از خبرنگارانی یاد نکنیم که در مناطق دورافتاده، در دل بحران‌های اجتماعی، طبیعی یا سیاسی، با جان‌فشانی و تعهد، حقیقت را به میان مردم آورده‌اند. آن‌ها قهرمانان گمنامی هستند که گاه حتی نامی از آن‌ها برده نمی‌شود، اما اثر قلمشان در تاریخ باقی می‌ماند.
در کنار تقدیر، باید به ضرورت حمایت‌های حقوقی و صنفی از خبرنگاران نیز توجه کرد. ایجاد بسترهای مناسب برای آموزش‌های حرفه‌ای، تامین امنیت شغلی، بهبود معیشت، و تدوین قوانین حمایتی برای حفظ جان و حقوق خبرنگاران، لازمه توسعه رسانه‌ای سالم و مؤثر است. همچنین شفاف‌سازی نقش رسانه‌ها، مقابله با جریان‌های افراطی و تقویت سواد رسانه‌ای در میان مردم، از دیگر الزامات حفظ جایگاه خبرنگاری در جامعه مدرن است. مسئولیت تنها بر دوش خبرنگاران نیست؛ بلکه همه ما در قبال رسانه‌ها مسئول هستیم.
