زاینده‌رود خشک است؛ اما وعده‌ها جاری
روز گذشته خبری عجیب منتشر شد؛ نیروگاه سد زاینده رود در اصفهان از مدار تولید خارج شد. این نیروگاه سال گذشته در هفتم بهمن‌ماه و در پی کاهش ذخایر سد از مدار بهره‌برداری خارج شد، اما امسال سه ماه زودتر این اتفاق رخ داد.
روز گذشته خبری عجیب منتشر شد؛ نیروگاه سد زاینده رود در اصفهان از مدار تولید خارج شد.
این نیروگاه سال گذشته در هفتم بهمن‌ماه و در پی کاهش ذخایر سد از مدار بهره‌برداری خارج شد، اما امسال سه ماه زودتر این اتفاق رخ داد.
در حالی که بیش از یک سال از آغاز به‌کار دولت جدید و استاندار تازه اصفهان می‌گذرد، زاینده‌رود هنوز خشک است، فرونشست زمین شتاب گرفته و آسمان پاییز حتی قطره‌ای باران به اصفهان نباریده است. در حالیکه ذخیره سد زاینده رود به مرز بحران رسیده است؛ گزارش رسمی سازمان هواشناسی می‌گوید بارش‌های کشور تا نوزدهم مهرماه، ۵۷ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده و در برخی استان‌ها از جمله اصفهان، هیچ بارشی ثبت نشده است. این بدان معنی است که نه تنها ذخایر سد زاینده‌رود تقویت نشده، بلکه استان در آستانه ورود به پاییز و زمستان سخت، با خطر کمبود آب آشامیدنی هم روبه‌روست. اما این بحران، محصول آسمان نیست؛ ریشه‌اش را باید در زمین جست؛ در سیاست‌ها و وعده‌هایی که از تهران تا اصفهان امتداد دارد.هر بار که مردم اصفهان از خشکی زاینده‌رود می‌گویند، پاسخی تکراری می‌شنوند: «منتظر مصوبات شورای عالی آب باشید.» شورا بارها و سالها جلسه گذاشته، مصوبه گذرانده، ولی «اجرای مصوبه» همچنان در حد کلام مانده است.وقتی شورای اسلامی شهر اصفهان و نمایندگان مردم بارها اعلام کردند که اگر تصمیمات شورای عالی آب اجرایی می‌شد، امروز این وضعیت را نداشتیم، یعنی حتی نهادهای محلی هم دیگر امیدی به عمل ندارند. زاینده‌رود برای مردم اصفهان فقط یک رودخانه نیست؛ شریان حیات شهری، فرهنگی و عاطفی است. با خشکیدن آن، نه‌فقط باغ‌ها و گاوخونی، بلکه روح شهر هم خشکیده است.در خیابان‌های اصفهان امروز از اقشار مختلف، از کشاورز شرق تا صنعتگر غرب، همه یک پرسش مشترک دارند و آن این است که چرا وعده‌ها عملی نمی‌شود؟
یک‌سالگی مدیریت جدید، بی‌ثمر در میدان آب
۲۸ مهر ۱۴۰۳، روزی بود که استاندار جدید اصفهان با وعده اقدام فوری در حوزه آب معرفی شد. امام جمعه اصفهان در همان مراسم تأکید کرد: استاندار جدید باید برای رفع مشکل آب اصفهان اقدام مؤثر انجام دهد؛ اما اکنون، در پایان نخستین سال مدیریت او، کارنامه‌ای جز جلسات و اظهارنظرها دیده نمی‌شود و ذخیره سد زاینده رود کمتر از 11 درصد است و بیش از 90 درصد آن خالی است. در حالیکه خشکی رودخانه و تهدید کم‌آبی به مرز بحرانی رسیده، نه طرح انتقال آب به نتیجه رسیده، نه الگوی مصرف بازنگری شده و نه برنامه‌ای برای احیای حقابه‌ها اعلام شده است.
دولت نیز در سطح ملی، وعده‌های متعددی درباره احیای زاینده‌رود داده است. سخنگوی دولت در روزهای گذشته به اصفهان آمد و در پاسخی که بیشتر شبیه حواله دادن به نتیجه تصمیم شورای عالی آب بود گفت: برنامه داریم، اما اجازه دهید جلسات شورای عالی آب برگزار شود و سپس اعلام کنیم. این حرف خانم سخنگو بدان معنی است که در سال دوم دولت هم نباید منتظر برنامه‌ای اجرایی بود، فقط وعده و تأخیر.
بحران فرونشست؛ زلزله‌ای خاموش زیر پای اصفهان
بی‌توجهی به آب در اصفهان دیگر فقط مسئله کشاورزی و صنعت نیست؛ تهدیدی برای «امنیت شهری» است. فرونشست زمین در دشت‌های شرق و جنوب اصفهان امروز از 20سانتی‌متر در سال گذشته فراتر رفته اند؛ رقمی که از زلزله هم خطرناک‌تر خواهد بود. وقتی آب‌های زیرزمینی بی‌رحمانه برداشت می‌شوند و آبخوان خالی است، زمین فرو می‌نشیند و ساختمان‌ها، پل‌ها و زیرساخت‌ها را تهدید می‌کند.شاید مسئولان تصور کنند خشکی زاینده‌رود فقط یک دغدغه زیست‌محیطی است، اما واقعیت این است که بحران آب در اصفهان به تدریج در حال تبدیل شدن به بحران امنیت شهری و ملی است.
وعده‌های تکراری، سکوت پرهزینه
در ادوار مختلف و دولت‌های گوناگون، مردم اصفهان بارها شاهد وعده‌های مکرر درباره احیای زاینده‌رود بوده‌اند؛ از انتقال آب از خلیج فارس تا تونل بهشت‌آباد، پمپاژ آب از ایستگاه‌های کوهرنگ، از ساماندهی برداشت‌ها تا مدیریت مصرف. اما هیچ‌کدام به مرحله شفاف اجرا نرسیده است.
همزمان، استان‌های بالادست بدون نظارت مؤثر همچنان برداشت‌های غیرقانونی از حوضه زاینده‌رود انجام می‌دهند و وزارت نیرو با وجود مصوبات متعدد، هیچ سازوکار اجرایی الزام‌آوری ارائه نکرده است. حالا سؤال ساده مردم این است که چرا در برابر بی‌قانونی در تقسیم آب سکوت می‌شود؟ اگر مدیریت آب در کشور بر پایه عدالت است، پس چرا اصفهان، که همزمان بار تولید، صنعت و گردشگری کشور را به دوش می‌کشد، باید در اولویت آخر قرار گیرد؟ چرا باید به آبی که حقابه محیط زیست و کشاورز است نگاه درآمدزایی شود و به فروش برسد؟
زمان وعده تمام شده است
اکنون که بارش‌های پاییزی نصف شده و سد زاینده‌رود همچنان خالی است، زمان آن رسیده که استاندار اصفهان، وزارت نیرو و شورای عالی آب، از پشت میزهای جلسات تکراری بیرون بیایند و یک تقویم واقعی اقدام منتشر کنند.دیگر نمی‌توان با عبارت‌های کلی «در حال بررسی هستیم» یا «به زودی» مردم را آرام کرد.استان اصفهان نیازمند برنامه‌ای است با شاخص‌های قابل سنجش، مهلت مشخص و گزارش عمومی از پیشرفت هر گام. مسئولان باید بدانند اگر در سه ماه آینده هم وضعیت به همین شکل پیش برود، تابستان آینده حتی تأمین آب شرب شهرهای مرکزی با بحران مواجه خواهد شد. هشدار کارشناسان در همین پاییز ساده و بی‌پرده است: اصفهان وارد مرحله «کمبود آب شرب» می‌شود. استاندار اصفهان باید بداند که مردم از او انتظار دارند نماینده‌ای فعال در سطح ملی برای دفاع از حقابه استان باشد؛ نه سخنگوی وعده‌های دیگران. وزارت نیرو باید در برابر مجلس و افکار عمومی توضیح دهد چرا مصوبات شورای عالی آب درباره حوضه زاینده‌رود هنوز در مرحله‌ی اجرا نیست و شورای عالی آب نیز باید از پشت درهای بسته خارج شود؛ مردم حق دارند بدانند تصمیم‌ها درباره مهم‌ترین رودخانه مرکزی ایران، چگونه گرفته شده و چرا اجرا نمی‌شود.
زاینده‌رود؛ محک صداقت دولت‌ها
تاریخ معاصر اصفهان نشان داده هر دولتی که نتواند زاینده‌رود را احیا کند در ذهن مردم این استان کارنامه‌ای ناقص خواهد داشت. زاینده‌رود فقط آب نیست؛ آینه صداقت دولت‌هاست.مردم می‌دانند بارش در دست آسمان است، اما عدالت و تصمیم درست در دست انسان.امروز وقت آن است که دولت و مدیریت استان با صداقت بگویند چه کرده‌اند، چه می‌خواهند بکنند و در چه زمانی. اگر این پاسخ روشن نباشد، زاینده‌رود همچنان خشک خواهد ماند نه به‌خاطر قهر طبیعت، بلکه به‌خاطر فرصتی که غنیمت بود و به سخن گفتن و شعار دادن از دست رفت.
