حالت شب
  • Tuesday, 01 July 2025
جاری سازی دائم رودخانه زاینده رود، بدون نیاز به حذف کشاورزی

جاری سازی دائم رودخانه زاینده رود، بدون نیاز به حذف کشاورزی

اصفهان - ایرنا - عضو هیات رییسه اتاق اصناف کشاورزی شهرستان اصفهان و فعال حوزه زاینده‌رود معتقد است که با چند طرح و اقدام مشخص و روشن و نه با حذف کشاورزی، رودخانه زاینده رود احیا خواهد شد.

اصفهان وضعیت آبی نابسامان و کم‌سابقه ای را در دهه‌های اخیر سپری می‌کند، افزایش جمعیت و تغییر الگوی مصرف، طرح‌های انتقال آب از حوضه آبریز زاینده رود، افزایش مصرف صنایع و برداشت‌های بالادست، شرایطی ایجاد کرده که آب رودخانه زاینده رود در ۲ دهه اخیر از سد «چَم آسمان» در شهرستان لنجان واقع در غرب استان تا تالاب گاوخونی به دفعات خشکانده شده و همین امر توقف متناوب کشت و کار در مناطق مختلف استان را در پی داشته است.

نبود جریان آب دائم در بسیاری از بخش‌های این رودخانه مشکلات متعدد زیست محیطی را برای منطقه بوجود آورده و سبب بروز پدیده‌هایی مخرب و خطرناک همچون فرونشست زمین، پخش گرد و غبار سمی، خشکی درختان، پوشش گیاهی و تلف شدن جانداران شده است.

چالش در کشاورزی، تضعیف گردشگری و ضربه‌های مهلک به آثار ارزشمند میراث فرهنگی به ویژه پل‌های تاریخی نیز از دیگر نتایج خشکاندن این رودخانه بوده است که بی شک دامنه اثرات آن سال‌ها دامن‌گیر اصفهان خواهد بود.

در این زمینه خبرنگار ایرنا، در پی اظهارات، عیسی کلانتری، وزیر پیشین کشاورزی و رییس اسبق سازمان حفاظت محیط زیست، مبنی بر لزوم تعطیلی دائم کشاورزی در اصفهان برای نجات زاینده رود، گفت‌ و گویی با حسین محمدرضایی، عضو هیات رییسه اتاق اصناف کشاورزی شهرستان اصفهان، فعال حوزه زاینده رود انجام داده است که در ادامه می‌آید. رضایی همچنین آثاری چون «پل‌های زاینده‌رود از سراب تا پایاب» و «تقسیم‌نامه آب زاینده‌رود بر اساس طومار مرحوم علامه شیخ بهایی» را در دست تالیف دارد.

اخیرا آقای عیسی کلانتری تعطیلی کشاورزی در اصفهان را به عنوان راهکار نجات زاینده رود مطرح کرده‌ است، نظر شما به‌عنوان یکی از فعالان حوزه آب و کشاورزی چیست؟

- آقای کلانتری از جمله افرادی است که با سیاست‌ها و تصمیمات نادرست خود، خسارات جبران‌ناپذیری به منابع طبیعی کشور وارد کرده است. ایشان نه تنها با طرح‌های پرریسک و غیرعلمی‌ای چون «طرح طوبی» به تخریب زیست‌بوم‌های حساس دامن زد، بلکه امروز نیز، به‌جای پذیرش مسوولیت، نسخه تعطیلی کشاورزی را برای زاینده‌رود تجویز می‌کند.

طرح طوبی دقیقاً چه تأثیری در بحران‌های زیست‌محیطی کشور داشت؟

- طرح طوبی با هدف توسعه کشاورزی در اراضی شیب‌دار، بدون هیچ‌گونه مطالعه اکولوژیک و هیدرولوژیک اجرا شد. نتیجه‌اش، تخریب گسترده پوشش گیاهی، نابودی جنگل‌ها و مراتع، تغییر کاربری منابع طبیعی به باغ، تشدید فرسایش خاک و در نهایت، کاهش چشمگیر دبی ورودی آب به زاینده‌رود، دریاچه ارومیه و سایر حوضه‌هایی بود که الگوی این طرح را دنبال کردند.

این طرح نقش مستقیمی در کاهش تغذیه آبخوان‌ها و خشک شدن منابع آبی پایین دست ایفا کرد. من در جلسه‌ای که با حضور خانم ابتکار رییس وقت سازمان محیط زیست در اصفهان و با موضوع «احیای زاینده رود» برگزار شد، به صراحت به آقای کلانتری گفتم: «شما با اجرای طرح طوبی، بدون توجه به ملاحظات اکولوژیکی، عملاً تعادل طبیعی در حوضه‌های زاینده‌رود و ارومیه را برهم زدید. حالا آمده‌اید برای احیای همان رودخانه‌ها نسخه بپیچید؟» پاسخ ایشان تأسف‌بار بود: «بله، اشتباه کردیم.» اما هزینه این اشتباه را مردم، کشاورزان و طبیعت پرداختند و متاسفانه امروز نیز همان مسیر نادرست در حوضه زاینده رود ادامه دارد و هر روز شاهد وخیم‌تر شدن اوضاع هستیم.وزیر پیشین کشاورزی در مصاحبه اخیر گفته است با پرداخت ۱۵۰ میلیون دلار، کشاورزی در اصفهان به‌طور دائم تعطیل شود، باید بگوییم این پیشنهاد نه تنها غیرمنصفانه، بلکه توهین‌آمیز است. ارزش تولیدات سالانه کشاورزی در استان اصفهان چندین میلیارد دلار است، نه ۱۵۰ میلیون دلار. در واقع، این پیشنهاد، برای هر کیلو محصول کشاورزی رقمی در حدود ۲۵۰۰ تومان در نظر گرفته است. این نگاه تحقیرآمیز به معیشت بیش از ۲۰۰ هزار خانوار کشاورز، حق‌آبه‌داران سنتی زاینده رود و حامیان محیط‌زیست، نه اقتصادی است، نه کارشناسی، نه انسانی، نه قانونی، و نه عرفی.

در مورد سهم کشاورزی از منابع آبی زاینده رود توضیحات بیشتری بدهید.

- بر خلاف ادعای رییس اسبق سازمان حفاظت محیط زیست،، طبق طومار تاریخی شیخ بهایی، مصوبات شورای عالی آب، تصویب‌نامه شماره ۴۳۲۲ هیئت وزیران (مورخ ۱۳۳۳/۲/۲۹) و مستندات رسمی، کشاورزان مالک ۷۵ درصد از آورد زاینده رود و تونل‌های تامین آب هستند و تنها ۲۵ درصد متعلق به سایر مصارف است که می‌بایست توسط وزارت نیرو تامین شود و براساس بند ۴ مصوبات جلسه سیزدهم شورای عالی آب کشور، آب تحت اختیار وزارت نیرو باید صرف شرب و صنعت اصفهان بزرگ، شرب کاشان، مصارف استان چهارمحال و بختیاری و نیز استان یزد شود.

اما امروز این نظم معکوس شده؛ بیش از ۷۰ درصد آب زاینده رود به صنایع، مصارف شرب، توسعه باغات بالادست و انتقال‌های بین‌حوضه‌ای اختصاص یافته و تنها بخش ناچیزی به کشاورزان شرق و غرب اصفهان، حق‌آبه‌داران سنتی، محیط زیست و تالاب گاوخونی می‌رسد. این نقض آشکار عدالت آبی، قانون و تعهدات تاریخی است.

دیدگاه / پاسخ